MOLA VERELİM DEDİK AMA (3)

MÖ 1600 yıllarında kurulan Hititlerin çağdaşı Anadolu Uygarlıkları’nın adlarını geçen haftaki yazımda yazmıştım.
Okuyuculara kolaylık olsun diye, yeniden paylaşmak istiyorum.
İşte o bölüm:
“1)Ahhiya(Kıta Yunanistan+Kıyı Güney Batı Anadolu);
2) Wilusa(İllion) ve Taruisas(Truva);
3)Assuwa(Lidya İzmir çevresi);
4) Arzawa Memleketleri(Tüm Menderes Havzası ve çevresi);
5)Lukka(Güney Batı Anadolu);
6) Karkişa(Karya bölgesi; Bodrum ve çevresi);
7) Kizzuwadna(Kilikya bölgesi; Adana ve çevresi);
8)Aşapı Ülke ve öbür Orta Anadolu devletçikleri;
9)Kaşka Ülkesi(Orta ve Doğu Karadeniz);
10) Issuwa, Azzi-Hayasa(Doğu Anadolu ülkeleri);
11) Hurri-Mitani Devleti(Güney Doğu Anadolu, Kuzey Suriye);
12)Pala Ülkesi(Paflagonya, Kastamonu ve çevresi);
13) Hitit Coğrafyası…”
Şu an için, yeterli araştırma yapılamamış olmasından dolayı, bu uygarlıklar hakkında doyurucu bilgilere sahip değiliz.
Var olan bilgileri de MÖ 2. binyılın başlarında Anadolu’da geniş ticaret ağı kuran Assurlu tüccarların, özellikle de Kültepe’de ele geçen mektuplarından ve Hitit Devleti’nin arşivlerinden çıkan belgelerden(tabletlerden) öğreniyoruz.
Ayrıca; Mısır ve Assur arşivlerinden çıkan belgelerden(tabletlerden) de bu konularla ilgili birçok bilgi bulabiliyoruz.
Tabletlerde adı geçen ülke, kent ve coğrafi yer adları bilim insanları tarafından, olanaklar ölçüsünde tespit edilmeye çalışılmaktadır.
Bu tespitler yapıldığında çok ilginç sürprizlerle karşılacağımızdan kuşkunuz olmasın.
İşin daha ilginci; yöremizde doğal liman ve arkası olan yerler, her an önemli tarihi sit alanı durumuna gelebilir…
Zamanla değişik yerlerden çıkacak belgelerden elde edilecek yeni bilgiler, bu dönemle ilgili karanlıkta kalan kısımları giderek peyder pey aydınlatacaktır.
Tarihçilerin yazdığına göre, MÖ 2.binyılda Anadolu’da en büyük güç olan Hitit’ler, tarihin hiçbir döneminde Anadolu’ya tam olarak hakim olamamışlardır.
O dönemde Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinde, Hititlerin varlığını sona erdirmiş olan Kaşkalar bulunmaktadır.
Burada paylaştığım, Hititlerin dönemi ile ilgi bilgileri, Kasım 2001 yılında çıkan Bilim ve Ütopya Dergisi’nin 89. sayısındaki, Prof. Dr. Hayat Erkanal’ın “Değerli Arkeolog Hakan Kaleli’yi Yitirmenin Üzüntüsüyle” adlı yazısından aldım.
Kaçkaların tarihi ile ilgili yeni belgeler ve bilgiler ortaya çıktıkça; Orta ve Doğu Karadeniz tarihi ile birlikte yöremiz tarihi de aydınlanacaktır.
Bu konuda umut verici çalışmaların olduğunu da bu arada belirtelim.
Daha önce belirttiğimiz gibi Hitit’ler, hiçbir zaman Anadolu’nun tamamında, tam anlamıyla egemenlik kuramamışlardır.
Eldeki bilgilere göre, öbür bölgelerde olduğu gibi Kaşka bölgesine de fazla söz geçirmemiş ve ilişkileri de pek dostça olmamıştır.
Zaten, bilebidiğimiz kadarıyla, yıkılmalarının en önemli nedenlerinden biri de onlarla olan bitmeyen kavgalarıdır.
Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinde yaşayan Kaçkalar hakkındaki bilgiler, Hitit belgelerindeki bilgilerle sınırlıdır.
O belgelerde geçen şehirlerin ve yer adlarının Kaçkalarla ilgili olanları henüz tam anlamıyla tespit edilebilmiş değildir.
Daha açık söylemek gerekirse, şuan için, Kaçkalar hakkında doyurucu bilgilere sahip değiliz.
Kaçkalar’ın başkenti, öbür kentleri, limanları, yolları ve yer adları ortaya çıktığında kimbilir; dünya tarihi yeniden yazılmak durumunda kalacaktır.
Assur, Akat, Med ve Perslerin en önemli limanlardan birinin, o günkü haritalara bakarak Tirebolu Limanı olduğunu tahmin etmek o kadar zor değildir.